راه سازی برای ویرانه
پایگاه خبری اولکامیز- محمد توانگری : یکی از مشکلات پیش روی مصوبات هیات اصلاح رسم الخط فارسی رعایت نکردن آن از جانب آموزش و پرورش است. این جمله ی دکتر حسن انوری( فرهنگ نویس) است. او حتا روی این نکته تاکید می کند که رییس جمهور دخالت کند و به وزارت آموزش و پرورش دستور دهد که این دستور عمل را استفاده کند تا در بخش های دیگر جامعه تسری پیدا کند. اما چنین نشده و دوستانی که پی گیر ادبیات هستند، می دانند چه آسیبی رسانده.
در گفته های دکتر انوری این عدم یکسان گزینی در شیوه نگارش به تشتت و اعمال سلیقه در کتاب ها، نشریات، فرهنگ نامه و مکتوبات اداری دامن زده.
من در ادامه به دو نمونه از این موارد اشاره خواهم کرد. مهم ترین کتاب در این حوزه ( غلط ننویسیمِ ) مرحوم ابوالحسن نجفی، مترجم بزرگ و دانای ماست. چاپ سیزدهم این کتاب را سال ها پیش خریده بودم. کتاب فهرستی از غلط های املایی ( واژه های دو یا چند املایی ) و انشایی، و استعمال نادرست واژه ها است.
در این واژه ها نوشتن یک صورت آن ها متداول تر است و صورت های دیگر غلط نیست. نجفی در مقدمه این کتاب، از سه منبع برای صحیح بودن صورت کلمات نام می برد: ۱- زبان کهن براساس معتبرترین آثار برجای مانده در طی هزار و دویست سال گذشته؛ ۲- زبان گفتار امروز؛ ۳- زبان نوشتار امروز.
ابوالحسن نجفی براساس همین منابع، سادگی و زندگی و پلکان را شکل صحیح این کلمات می داند.
جالب این است که در پیشگفتار چاپ سوم آمده است که اغلب مطالب سابق نیز تغییراتی یافت و در واقع بسیاری از موارد از نو نوشته شد. و در مورد املای کلمات، در مواردی که میان صاحبنظران هنوز اتفاق رای حاصل نشده است، به کتاب جداگانه ی دیگری محول گردید.
بخشی از یادداشت مترجم، شاملوی بزرگ، در مقدمه رمان دن آرام درباره شیوه نگارش است. شاملو در این یادداشت ( متداول ) بودن را به چالش می کشد و این درست نقطه مقابل کتاب غلط ننویسیمِ مرحوم نجفی است. در بخشی از این یادداشت آمده: نمی پذیرم کلمات جاافتاده یی نظیر شمبه و پمبه و دمبه و قلمبه و سمبله را باید شنبه و پنبه و دنبه و قلنبه و سنبله نوشت و آن گاه چون جمع نون ساکن و حرف ب میسر نیست نونش را میم تلفظ کرد.
یا در فارسی چیزی شبیه حرف ی نداریم که آ تلفظ شود از این رو کلماتی چون حتی به صورت حتا نوشته می شود.
و یا ساده گی و برافروخته گی و پله کان، صورت درست نوشتاری این گونه کلمات است. در این ترکیبات حرف (ها) کاربرد دقیق خود را محفوظ داشته آن چه به صورت حروف کاف و گاف آمده حروف میانجی است که تلفظ دو مصوت پیاپی را تسهیل می کند. یعنی میان ( ساده ) و ( ای ) می نشیند و آن را به صورت اسم مصدر ساده گی درمی آورد. و این به کلی مغایرت دارد با دیدگاه مرحوم نجفی.
یا یکی از مصوبات هیات اصلاح رسم الخط زبان فارسی که شاملو در ترجمه دن آرام به کار برد این است که مفردات کلمه های مرکب جدا از هم ولی چسبیده به یکدیگر نوشته شود: گلاب به شکل گل آب ( چون با گوشی تایپ می کنم قادر نیست گل آب را چسبیده بنویسد) با این همه چون این رمان بعد از مرگ شاملو منتشر شد، ناشر(مازیار) در رسم الخط حد اعتدال را در نظر گرفته است.
من در ادامه از صفحه ۲۴ رمان دن آرام با ترجمه شاملو نمونه می آورم: وقتی هم راه او دمبال ارابه یی که دار و ندارش را بار آن کرده بود از وسط خوتور می گذشت جماعت از کوچک و بزرگ ریختند بیرون.
اما یکی از مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی که به بحث ما نیز مربوط می شود، تنوین است: از علایم خاص کلمه های زبان عربی است. و به کار بردن این علامت در کلمه های فارسی و لاتین با تحریر فارسی صحیح نیست. از آن جا که سه نوع تنوین داریم بیش از همه تنوین نصب محل مناقشه بود. براساس مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به جای واژه خواهشاً و دوماً و گاهاً، باید خواهش می کنم و دوم این که و گاهی نوشت.
بنابراین تاکید دکتر انوری به استفاده آموزش و پرورش به مصوبات هیات رسم الخط فارسی و تسری آن در جامعه در جهت یکسان گزینی املای کلمات، حفظ هماهنگی در قواعد املایی، استقلال خط و سهولت در خواندن و نوشتن است.
