پایگاه خبری اولکامیز – مهندس نورالدین سن سبلی ، نویسنده پرتلاش فرهنگ و ادبیات ترکمن نوشت :
یکی از مهمترین مسائل زندگی هر انسانی محبت و دوستی و تمایلات دوستانه است. این وابستگی در سنین مختلف شکل های گوناگون دارد. در واقع دوستی نشانه ای از اجتماعی بودن انسان است.
محبت یکی از بالاترین نیازهای انسان است و لذا زندگی بدون دوست ،محروم کردن خویش از انرژی مثبت محبت است زیرا دوستان به زندگی ما قوام می بخشند و به آن جلوه ی زیباتری می بخشند.
دیوان اشعار مختومقلی فراغی نیز آکنده از کلمات ” دوست ، یار، یارانلار، دوستلار ” است . او خیلی از اشعارش را خطاب به دوستان سروده است. این موضوع نشان می دهد که “دوستی و دوست داشتن” از نظر ایشان موضوعی مهم و از ضروریات اجتناب ناپذیر زندگی است.
البته اگر کمی جلوتر برویم خواهیم دید که از نظر مختومقلی ،دوستی جوهره ی عشق است. برای مختومقلی دامنه ی تعریف دوست بسیار گسترده است و از فرش تا عرش وسعت دارد.
مختومقلی برای حفظ رابطه ی دوستی اهمیت بسیار قائل است. از نظر ایشان مهمترین اصل دوستی ، اخلاق نیکوست زیرا اخلاق پسندیده و سجایای اخلاقی را قوام دهنده دوستی و اخلاق ناپسند و ویژگی های ناروا را برهم زننده ی دوستی ها می داند.
در شعر ” قارا رنگ بولار” ، معتقد است که شیوه ی ناروا موجب کاستی اعمال و پاداش دو جهان می باشد. در حالی که اخلاق پسندیده، دشمن آدمی را نیز مبدل به دوست می کند:
هر کیشی که یامانلیغا قصد ایلار
ایکی دنیا اوز ایشینا کُست ایلار
یاغشی قیلیق دوشمانینگی دوست ایلار
قیلیغینگ بد بولسا ایشینگ جنگ بولار
انسان خوش مرام و نیکو صفت ، دوستان بسیاری خواهد داشت ولی آدم بد اخلاق حتی محبت برادرش را نیز از دست خواهد داد:
مختومقلی جان میهمان دیر گوره لاش
یاغشا دوست کوپ، یامان بولسانگ یوق قارداش
او معتقد است کسانی که از تعلیم دانایان پند گیرند، شرمنده ی روزگاران نخواهند گشت و اینگونه ما را به رفتار درست دعوت می کند و می گوید که اخلاق ناپسند، دوست را نیز دشمن خواهد کرد:
خور قالماز آلانلار بیلندن بیلیک
دوستی دوشمان ادر بولسا بد قیلیق
کلام ناروا تو را از دوست خوب و مهربان جدا خواهد کرد و این گناهی نابخشودنی است:
یامان سوز آییرار یاغشی دوستونگدان
گناهینگ آغرامی باسار اوستونگدان
مختومقلی عالم دوستی را صرفاً برای رابطه ی انسان با انسان و انسان با خدا قبول دارد و برای دنیا دوستی و حرص و طمع ،ارزشی قائل نیست:
ییگیت لر سوزومه بیر قولاق آسینگ
دنیا دوست لوغینینگ طاماسین کسینگ
قایسی یان موپ بولسا عشقینگ هوسینگ
یاتسانگ تورسانگ خیالینگدان گیتمز هیچ
زیرا دوستی دنیا را ناپایدار می شمارد:
هر کیم الین سرر فانی جهانا
ساغلیقدا جفا بییربوشیرین جانا
بو دنیا بیل باغلان قالار زیانا
دنیا دوستلوغینا بیتیپ بولمایار
و لذا دوستان را در این مسیر بی بازگشت، به جای دنیادوستی ، به خیر و احسان ، دعوت می کند و سرمایه ی اصلی آدمی را مهربانی و گذشت می داند:
یوق وفاسی دوستلار،فانی دنیانینگ
اولینچانگ ترک اتمه خیر و احسانینگ
بارغاندان گلماگه یوق دور امکانینگ
اینان بو سوزلرنینگ یالانی بولماز
www.ulkamiz.ir
