ملت از تقلید می گیرد ثبات

پایگاه خبری تحلیلی اولکامیز- آرمان خرمالی * : چندی پیش مقاله ای از سایت اولکامیز منتشر گردید که در آن از بیان علامه اقبال لاهوری سخنانی در رد تقلید و اتباع از مذاهب فقهی و لزوم بر ارائه آراء و فتاوی جدید لازم دانسته شد اما بنده در مورد متن مورد نظر رفرنس دقیقی نیافتم.

البته که نیک میدانم علامه اقبال در مقطعی چنین گرایش به صورت خفیف داشته اما هیچ فردی دانای کل نیست و به قول معروف همه چیز را همگان دانند و از این جهت عقل اجتماعی مسلمین بر این مسئله توافق یافتند که در عصر حاضر باب اجتهاد کلی بسته باشد که سخن آن مجال دیگری میطلبد.

هرچند در فروع فقهی و اجتهاد فی المذهب این باب باز می باشد، البته باید دانست که مجتهد دارای شرایط فراوان است که آن شرایط یافت نمی شود.

مذاهب فقهی ۴ گانه نیز بر اصول پایه گذاری شده دقیقی استوار شده که گاه قول مفتی به برخلاف فتوی صاحب مذهب میباشد اما بر طبق اصول ایشان بوده چنان که در مذهب احناف اقوال قضائی بیشتر بر امام ابویوسف استناد میگردد اما روی سخن بر دیدگاه علامه اقبال بود که ایشان به صراحت در شعر زیر تفکر خود در مورد تقلید را بیان می دارد:

مضمحل گردد چو تقویم حیات

ملت از تقلید می گیرد ثبات

راه آبا رو که این جمعیت است

معنی تقلید ضبط ملت است

نقش بر دل معنی توحید کن

چاره ی کار خود از تقلید کن

اجتهاد اندر زمان انحطاط

قوم را برهم همی پیچد بساط

ز اجتهاد عالمان کم نظر

اقتدا بر رفتگان محفوظ تر

عقل آبایت هوس فرسوده نیست

کار پاکان از غرض آلوده نیست

فکر شان ریسد همی باریک تر

ورعشان با مصطفی نزدیک تر

ذوق جعفر کاوش رازی نماند

آبروی ملت تازی نماند

تنگ بر ما رهگذار دین شد است

هر لئیمی راز دار دین شد است

ای که از اسرار دین بیگانه ئی

با یک آئین ساز اگر فرزانه ئی

من شنیدستم ز نباض حیات

اختلاف تست مقراض حیات

از یک آئینی مسلمان زنده است

پیکر ملت ز قرآن زنده است

(مثنوی رموزِ بیخودی، ص:۶۳، ڈاکٹر علامہ اقبال رحمہ اللہ، متوفی: ۱۹۳۸ھ، در یونین سٹیم لاہور)

امیدواریم ما نیز در این زمانه پر از انحطاط از اجتهاد عالمان کم نظر محفوظ بمانیم خداوند علامه اقبال را رحمت نماید که چنین دقیق و با اسلوبی زیبا اشعاری سرودند که انسان را به تامل و تفکر وادار می نمایند. * فعال رسانه

www.ulkamiz.ir