مصاحبه اولکامیز با نویسنده کلاله ای دکتر ستار بردی فجوری / بخش ۳

پایگاه خبری اولکامیز- لطیف ایزدی : دکتر ستار بردی فجوری از جمله نویسندگان و پزوهشگران ترکمن صحراست که کتابخانه ای حاوی ۵ هزار کتاب دارد که گنجینه ای ارزشمند به شمار می رود و به نظر می رسد این شاخصه وی را از سایرین متمایز ساخته است. شاخصه دوم اینکه فجوری سالهاست در مرکز استان گلستان زندگی می کند که در فعالیتهای فرهنگی اش تاثیر مثبت گذاشته است. بخش سوم مصاحبه تفصیلی سایت اولکامیز با این نویسنده و محقق کلاله ای را در ذیل می خوانید :

س- شما بیان کردید که کتابخانه ای دارید حاوی ۵ هزار کتاب . در این زمینه آیا مرحوم قدیر گوگلانی کتابدار معروف استان گلستان الگوی شما در تهیه کتابخانه این گنجینه ارزشمند بوده اند؟ و اساسا آن مرحوم چه تاثیری بر روی شما گذاشته اند؟

مرحوم قدیر گوکلانی الگوی بسیار مثبت و با ارزشی برای بسیاری از افراد جامعه بودند. بی شک یکی از الگوی اخلاقی و انسانی بنده هم بودند. هر چند که کتاب هایی که تهیه کردم از دوران دانش آموزی بود و تا آن زمان کتابخانه مرحوم قدیر گوکلانی را ندیده بودم. فرصتی به دست آمد تا از کتابخانه مرحوم گوکلانی بازدیدی داشته باشم که این بازدید اثر زیادی بر من گذاشت و الگوی خوبی شد. مخصوصا مجلد کردن کتاب ها، صحافی کردن مجلات و حتی روزنامه، الگویی مناسب بود که از آن استفاده کردم و در حال حاضر نیز هفته نامه صحرا، فصل نامه فراغی، فصل نامه یاپراق، روزنامه مجلس و …. به صورت کامل و صحافی شده در کتابخانه بنده موجود است.

تاثیر گذاری ایشان بر بنده بسیار زیاد بود. بدون اغراق از جمله افرادی بودم که جهت استفاده از کتابخانه وی وقت و بی وقت خدمتشان رسیده و گاهی اوقات ساعت ها به بحث و صحبت سپری می شد. یکی از سفارش های تاکیدی وی علم آموزی و تاکید بر ادامه تحصیل بود. یاددش گرامی و روحش شاد.

س – به نظر شما داشتن کتابخانه و دسترسی به منابع مکتوب چه کمکی به نویسنده و محقق می کند؟

بدون شک دسترسی به منابع مکتوب و اسناد، شرط اول هر تحقیقی می باشد. علی الخصوص تحقیق در رشته هایی مثل تاریخ و موضوعات تاریخی، بدون دسترسی به منابع امکان پذیر نیست. در همین راستا محققین به دنبال کتابخانه هایی هستند که دسترسی به منابع را آسان می‌کند. کتابخانه مرحوم قدیر گوکلانی یکی از کتابخانه های شخصی غنی در خصوص تاریخ و ادبیات می‌باشد.

س – کتابخانه شما ییشتر در چه زمینه هایی است؟ آیا بر اساس موضوعات طبقه بندی کرده اید؟

بیشتر کتاب های موجود در کتابخانه شخصی بنده موضوعات تاریخی را شامل می شود. طبقه بندی کتاب ها نیز بر اساس دوره های تاریخی می‌باشد. هر چند که کتاب های مذهبی، جغرافیا، جامعه شناسی و روان شناسی را نیز شامل می‌شود.

س- آقای فجوری، یکی از آثار ارزشمند شما کتاب « اولین تحصیل کرده های ترکمن » می باشد. در این باره کمی بیشتر توضیح بدهید؟ چه عواملی باعث شد این کتاب را بنویسید؟

بله، این کتاب نزد خودم نیز ارزشمند است. در تمامی نوشته هایم سعی کردم موضوعی را انتخاب کنم که بکر و تازه باشد. موضوع این کتاب هم شامل این خواسته قلبی من بود. پس از انتخاب موضوع کتاب، به شناسایی اولین تحصیل کرده های ترکمن پرداختم. افرادی که در قید حیات بودند، در اولین فرصت زمانی خدمتشان رسیده، زندگی نامه آنها را تهیه کردم. افرادی که در قید حیات نبودند را نیز با شناسایی فرزندان آنها به تهیه زندگی نامه آنها پرداختم. چه بسا که بعضی از فرزندان این بزرگواران حاضر به همکاری نشدند.

در نوشتن این کتاب از اسناد کتابخانه ملی ایران، روزنامه های دوره ی پهلوی و اسناد شخصی این افراد استفاده شده است. یکی از خاطرات جالب تهیه این کتاب، ملاقات با استاد اراز قلیچ عظیمی بود. در مرداد ماه سال ۱۳۹۳ ش. وقتی که به ملاقات ایشان رسیدم و هدف از نگارش این کتاب را عنوان کردم، ضمن استقبال گرم، زندگی نامه خود را از آغاز تا حال را بدون وقفه و هر گونه مکثی به پایان رساند.

از جمله افراد دیگری که در نگارش این کتاب همکاری تنگاتنگی داشتد، می توان از مرحومان قدیر گوکلانی، عبدالرحمن محمد ارازی و شکرالله مظفری یاد کرد. روش تحقیق در نگارش این کتاب بیشتر به صورت میدانی بود.

س – چرا اولین تحصیل کردگان ترکمن غالبا از مناطق غرب ترکمن صحرا و کناره های دریای خزر به ویزه کوموش دپه بوده اند؟

بله، درست است. بیشتر تحصیل کرده ها از غرب ترکمن صحرا به ویژه کوموش دپه بوده اند. دلیل واضح و مشخص آن نیز وجود و تاسیس اولین مدارس در این منطقه می باشد. علاوه بر آن روابط دریایی و تجاری مردم گمش تپه با بنادر دیگر ایران و حتی روسیه در این کار تاثیر مثبت داشته است. با توجه به تجارت با روس ها احساس نیاز به افراد با سواد بیشتر نمود داشته است که این افراد بعدها به شهر گنبد و شهرهای مجاور مهاجرت کرده اند.

س – مهمترین ویژگی ها و خصوصیات اولین تحصیل کردگان ترکمن در زمینه تحصیل، اخلاق و … چه بوده است؟

اینان افردی بودند که در راه کسب علم و دانش از هیچ کوششی دریغ نکردند. کسانی که با هیچ آغازگر راهی بودند که امروز ملتی به آنان افتخار می کند. از ویژگی های اولین گروه تحصیل کرده ها این بود که دانش آموزان با شرایط سنی مختلف، بزرگ و کوچک در یک کلاس می نشستند و چه بسا که این کلاس ها فاقد امکانات لازم آموزشی و تجهیزات بود. اما کتب آموزشی در این دوره به گونه ای بود که فارغ التحصیلان کلاس ششم به عنوان آموزگار به استخدام اداره فرهنگ در می آمدند.

در آن زمان، آموزش در شرایط بسیار سخت انضباطی برگزار می شد و این شرایط باعث شده بود که فراگیری دانش با دقت بیشتری صورت گیرد، چه بسا افرادی چون دردی وکیلی متولد ۱۳۰۱ش. در عمر کوتاه ۳۱ ساله خود علاوه بر تسلط به زبان فارسی، به زبان های عربی و فرانسه نیز تسلط داشتند. یکی دیگر از ویژگی ها، فرزندان همین افراد نیز وارد مدرسه شده و اکثر آنان مدارج علمی و دانشگاهی طی نمودند.

س – مرحوم خدای وردی صفری و تاغان محمد پژوهشیان که هر دو در عرصه فرهنگ و سیاست کلاله فعال و موثر بوده اند از جمله یاران نیک اندیش شما بوده اند در باره این بزرگواران که دیگر در میان ما نیستند و به سرای باقی هجرت نموده اند چه صحبتی دارید؟ 

آقایان مرحومان خدای وردی صفری و تقان محمد پژوهشیان سرمایه های بزرگ منطقه بودند که چه زود از میان ما رفتند. مرحوم صفری به عنوان یکی از شاخص ترین فرهنگیان شهرستان کلاله در میان ترکمانان منطقه، نقش پدری و ریش سفیدی داشتند. او با کوله باری از تجربه، با اعتماد به نفس بالا یکی از فعالان سیاسی، اجتماعی‌و فرهنگی منطقه بود که در دوره ششم انتخابات مجلس شورای اسلامی در راهیابی آقای بایرام گلدی برمک به خانه ملت نقش بی بدیلی را ایفا کرده و با انصراف از ادامه انتخابات کمک بزرگی کردند.

مرحوم تقان محمد پژوهشیان نیز یکی از فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی منطقه و به قول دوستان پیر انتخابات بود. بدون شک آن مرحوم در تمامی دوره های انتخابات اعم از خبرگان، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و حتی شورای شهر از پیشگامان این عرصه بود و نقش فعالی داشتند. وی از بنیان گذاران انجمن ادبی قورقوت آتا در شهرستان کلاله بود که فعالیت هایی هم در راستای ارتقاء فرهنگی منطقه داشتند. یادشان گرامی راهشان پر رهرو باد.

این گفتگو ادامه دارد

www,ulkamiz.ir