ضرورت ایجاد انجمن های خصوصی در حوزه رسانه

پایگاه خبری اولکامیز – ایرج رمضانی، کارشناس رسانه: وجود کانون ها و انجمن های صنفی بخش خصوصی در کلیه حرف و مشاغل امری ضروری به شمار می رود. این ضرورت با توجه به اهمیت نوع کسب و کار و بویژه برای برخی حرفه ها که در جامعه موثرترند اهمیت بیشتری دارد.

نگاه عام جامعه ما به اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه در مقایسه با سایر مشاغل به دلایل متعدد از جمله فقدان ساز و کار مناسب و یک قانون حاکم بین کارگر و کارفرما بسیار متفاوت است و مقررات موجود برای به رسمیت شناختن بسیاری از این افراد دارای ایرادات اساسی است. به همین منظور به عنوان مثال اصحاب رسانه و روزنامه نگاران از نظر وزارت کار و نیز سازمان تامین اجتماعی هنوز هم دارای قوانین واحدی نشده و در هر موضوعی بر حسب سلیقه با آنان برخورد می شود.

مثلا هنوز هم بازرس تامین اجتماعی مانند یک کارگاه تراشکاری به خبرنگار نگاه می کند که باید هر زمان برای بازدید مراجعه کرد خبرنگار و کلیه عوامل رسانه پشت میز خود حضور تام داشته باشند. در حالیکه ذات رسانه اقتضا می کند علیرغم آنچه آنها تصور می کنند، بیشتر  اوقات خارج از دفتر کار حضور داشته باشد. این خلاهای قانونی درخصوص تهیه کنندگان، کارگردانان ، موسیقی دانان ، شاعران و سایر اهالی فرهنگ و هنر صدق می کند.

لذا ایجاد و تحقق یک همصدایی بین هرکدام از این گروهها برای پیگیری مطالبات خود امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. در اینجا به صورت تخصصی قرار است به فراز و فرودها و چالش ها در حوزه روزنامه نگاری اشاره شود.

در حوزه جهانی، فدراسیون بین المللی روزنامه‌نگاران یا به طور مختصر «آی اف جی»(IFJ) بزرگترین سازمان دربرگیرنده روزنامه‌نگاران در جهان بوده و ترویج کننده فعالیت‌های بین‌المللی برای دفاع از آزادی رسانه و همچنین عدالت اجتماعی از طریق انجمن‌ها و سندیکاهای صنفی آزاد و پرقدرت و مستقل برای روزنامه‌نگاران است.

این فدراسیون در سال سال ۱۳۰۵ خورشیدی برای اولین بار در شهر پاریس پایه‌گذاری شد. در سال  ۱۳۳۱ ش اعضای عضو کشورهای غربی  فعالیت این سازمان را به شکل و شمایل فعلی در شهر بروکسل آغاز کردند. در حال حاضر این فدراسیون نماینده بیش از ۶۰۰ هزار روزنامه‌نگار عضو این نهاد مدنی در بیش از ۱۴۰ کشور جهان است.

اما در ایران اولین تشکل صنفی روزنامه نگاری در سال ۱۳۰۰ خورشیدی با نام “انجمن مطبوعات ایران” تشکیل شد. در سال ۱۳۲۵ “انجمن روزنامه نگاران ایران” اعلام موجودیت کرد، اطلاعات زیادی درباره این انجمن‌ها و کارکرد و علل و چگونگی انحلال آنها موجود نیست، اما مهم‌ترین تشکل صنفی روزنامه نگاران در ایران پیش از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، سندیکای نویسندگان و خبرنگاران ایران بود که در سال ۱۳۴۱ تاسیس شد.

مسعود برزین اولین دبیر این سندیکا در توضیحی که سوم آبان ماه ۱۳۴۱ در روزنامه “نهیب آزادی” با عنوان “و بدینگونه سندیکای نویسندگان به وجود آمد” منتشر کرده بود توضیح داد:

“خدا شاهد است که این سندیکا باید تشکیل شود باید آینده نویسندگان و قلم زن‌های واقعی مطبوعات روشن شود، باید اینها هم به زندگی خود امیدوار باشند نه آنکه اگر امروز فلان کس از قیافه فلان خبرنگار خوشش نیامد او را در فلاخن اخراج گذارد و به کوه قاف پرتاب نماید”.

تعاونی مسکن ، صندوق بیکاری ، بیمه روزنامه نگاران ، تشکیل نظام مطبوعاتی و ساماندهی اعتصابات گسترده شصت و دو روزه مطبوعات از ۱۴ آبان تا ۱۶ دی ماه ۱۳۵۷ از مهم‌ترین دستاوردها و کارکردهای سندیکا عنوان می‌شود. هر چند این سندیکا در سال ۱۳۵۸ با برگزاری مجمع عمومی، هیئت مدیره جدید انتخاب کرد اما به دلایلی نافرجام ماند.

در نهایت انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران در مهرماه سال ۱۳۷۶ پس از روی کار آمدن دولت محمد خاتمی تأسیس شد که در ۴ تیر ۱۳۸۷ این انجمن توسط دیوان عدالت اداری به دلایلی واجد انحلال اعلام شد.

پس از انحلال این تشکل و با روی کار آمدن دولت احمدی نژاد و نیز سید محمد حسینی در منصب وزیر ارشاد نهاد جدیدی متولد شد که آن را ” سرای روزنامه نگاران ” نام نهادند.

سرای روزنامه نگاران با هدف ایجاد فضایی مناسب برای ارتباطات ، تعاملات و نشست های خانواده بزرگ اطلاع رسانی کشور در تاریخ هفتم اردیبهشت ماه ۱۳۹۰هجری شمسی با حضور سید محمد حسینی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمد جعفر محمد زاده معاون مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزیر و جمعی از پیشکسوتان و اصحاب ارجمند مطبوعات کشور افتتاح شد.

هنوز این سرا در بیشتر استانها پا نگرفته بود که با اواخر دولت دهم و با تغییر سیاست ها در حوزه معاونت مطبوعاتی زمزمه های تشکل جدیدی به نام “خانه مطبوعات” به گوش می رسید. در استان گلستان نیز همراه با سایر استانها انتخابات برگزار شد و اولین انتخابات این تشکل در تالار فخرالدین اسعد گرگانی در زمان مدیرکلی دکتر منتظری برگزار شد و هیات مدیره پیگیر ثبت خانه مطبوعات شد و از بد حادثه و به دلایلی ثبت این خانه با شماره ۴۲۴ موخ ۳۰/۰۷/۹۱ به صورت سهامداری انجام شده بود که تبعات آن تا همین امروز هم باقی است.

با روی کار آمدن دولت حسن روحانی اساسنامه خانه مطبوعات دستخوش تغییرات دیگری شد و پیش نویس اساسنامه ای که هیچگاه معلوم نشد توسط چه کسانی تهیه و تنظیم شده بود برای نظر سنجی و ارائه پیشنهادات و انتقادات در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ رسانه ای شد و اتفاقا ایرادات فراوانی به این اساسنامه سرشار از اشکال وارد بود که بسیاری از آن نظرات به معاونت مطبوعاتی واصل شد که بعدها مشخص گردید که هیچ ترتیب اثری داده نشده است.

از آن هنگام تاکنون و طبق همین اساسنامه چند مرحله انتخابات خانه مطبوعات در استان برگزار شده است. در یادداشتی که اوایل سال جاری از نگارنده منتشر شد به تفصیل ایرادات اساسنامه نوشته شده است و از تکرار آن خودداری می شود. اما واقعیت این است که خانه مطبوعات فعلی با یک اساسنامه سراسر ایراد که بسیاری از خبرنگاران نمی توانند از فیلتر آن بگذرند و یا برخی دیگر که الفبای مطبوعات را هم نمی دانند به راحتی به عضویت آن در می آیند نمی تواند عصاره روزنامه نگاران و اصحاب قلم یک استان باشد.

در این راستا عده ای از خبرنگاران بویژه خبرگزاری ها با عنوان رسانه دیگری وارد سامانه خانه مطبوعات شده اند. یعنی اصل هویت خبرنگار تغییر می کند تا بتواند عضو این نهاد مدنی دولتی شود. نهادی که انتخاباتش را دولت برگزار می کند، دولت مسئول تایید صلاحیت حتی برای عضو شدن در این انجمن است، خود این اساسنامه را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه کرده و خانه مطبوعات حق ندارد بدون اجازه یک واژه را جابجا یا حذف کند، دولت تعیین می کند که چه زمان و چگونه انتخابات را برگزار کند ، خانه مطبوعات غیردولتی و مستقل حتی اختیار آن را ندارد که روزنامه نگار بودن یکی از همکاران خود را تشخیص دهد و کلید تایید آن در اختیار ارشاد و معاونت مطبوعاتی است و گاه سالها بروزرسانی نمی شود.

تجربه سالیان اخیر در حداقل یک دهه اخیر و عدم اقدام یک فعالیت شاخص و ماندگار در این حوزه از سوی این خانه های مطبوعات در سراسر کشور و استان به خوبی نشان داده است که منتخبین هیات مدیره انگیزه و تمایل چندانی برای کار در این حوزه ندارند و صرف تکیه کردن و وابسته به دولت بودن آن گره ای از کار فروبسته مطبوعات نگشوده است و این ثابت می کند که انجمن های بخش خصوصی باید حضور فعال داشته باشند تا در رقابت با سایر رقبا در خدمت به زیر مجموعه های خود از دیگران پیشی گیرند.

شاید به همین دلایل بود که در استان تهران جمعی از روزنامه نگاران در تاریخ ۰۲/۱۰/۱۳۹۵ اقدام به ایجاد انجمن صنفی روزنامه نگاران کردند و مطالبات خود را از این طریق مطرح می کنند.

در این میان و با توجه به بررسی در چند استان در خصوص ناکارآمدی تشکل دولتی خانه مطبوعات، وجود یک نهاد مدنی و یا انجمن صنفی موثر با هر عنوانی مانند انجمن صنفی روزنامه نگاران ، انجمن مدیران مسئول ،عکاسان خبری، یا سردبیران و … که مستقل و در راستای مطالبات این صنف پرتلاش گام بر دارد ضروری و بلکه حیاتی به نظر می رسد.

امید است دولت و دستگاههای ذیربط بتوانند با همکاری خبرنگاران و روزنامه نگاران دغدغه مند، با ایجاد نهادهای مدنی موثر و در راستای حمایت و اقدام برای نیل به اهداف و مطالبات بر زمین مانده این قشر در طول چند دهه، افق های جدیدی را پیش روی اصحاب رسانه قرار دهند.

مبع – ماهنامه ترکمن دیار – شماره اول

www.ulkamiz.ir