حرام و حلال، گناه و ثواب

پایگاه خبری اولکامیز – یکی از مسائلی که از بدو ظهور دین اسلام تاکنون در بین مسلمین مطرح بوده و هست ،مسئله ی حرام و حلال و گناه و ثواب است. مرتبط بودن گناه با حرام و ثواب با حلال. در کتاب آسمانی قرآن کریم خداوند حدود و احکام دین را مشخص نموده است و امور مختلف روزمره ی بندگانش به معروف و منکر تقسیم کرده و بندگانش را به انجام امور معروف دعوت و از انجام امور منکر نهی فرموده است.

اما آنچه که در گذشته وحال برای بسیاری از مردم مسئله ایجاد کرده عدم آگاهی از علل حرام و حلال شدن امور مختلفه و یا گناه وثواب بودن آن است واین مسئله برای عده ی کثیری به چالش روز مبدّل شده است.

یکی از امور چالش برانگیز امروز ،مسئله ی حرام بودن دادن و گرفتن وام با بهره است و بحث ربا خواری. که خداوند در آیه ی ۲۷۵سوره ی بقره ربا را حرام اعلام کرده وهشداری هم به ربا خواران داده۷۸۶«الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبَا لَا یَقُومُونَ إِلَّا کَمَا یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبَا ۗ وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا ۚ فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَهٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَىٰ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَمَنْ عَادَ فَأُولَٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ»
کسانی که ربا می خورند [در میان مردم و برای امر معیشت و زندگی] به پای نمی خیزند، مگر مانند به پای خاستن کسی که شیطان او را با تماس خود آشفته حال کرده [و تعادل روانی و عقلی اش را مختل ساخته] است، این بدان سبب است که آنان گفتند: خرید و فروش هم مانند رباست. در حالی که خدا خرید و فروش را حلال، و ربا را حرام کرده است. پس هر که از سوی پروردگارش پندی به او رسد و [از کار زشت خود] بازایستد، سودهایی که [پیش از تحریم آن] به دست آورده، مال خود اوست، و کارش [از جهت آثار گناه و کیفر آخرتی] با خداست. و کسانی که [به عمل زشت خود] بازگردند [و نهی خدا را احترام نکنند] پس آنان اهل آتش اند، و در آن جاودانه اند.

و نیز در آیه ی۲۷۸و۲۷۹سوره ی بقره چنین فرموده۷۸۶ای گروندگان به خدا، از خشم و عذاب خدا بپرهیزید و آنچه از ربا در دست شما مانده؛ بگذارید و بگذرید، اگر ایمان آورده‌اید. پس اگر باز نایستید از ربا خواری، پس به جنگ با خدا و رسول او برخاسته‌اید، و اگر توبه کنید و باز گذارید آن را، سرمایه شما از آن خودتان است. نه شما ستم کار باشید و نه ستم کش.

اما احادیثی نیز در خصوص حرام بودن ربا خواری منسوب به پیامبر اکرم(ص) نقل شده که گویا گناه ربا خواری را برابر زنا با محارم محسوب نموده اند.
حدیثی که از پیامبر اکرم(ص) شده ، امروزه مورد بحث بسیاری از کسانی شده که به نحوی درگیر گرفتن وام با بهره هرچند کم و در حد کارمزدی باشدشده است. نیازمندان به حمایت مالی از تسهیلات بانکی چون وام ازدواج و وام فرزند آوری و وام مسکن مهر ووام اشتغال زایی وامثالهم که دولت( قائل به پایبندی به قوانین اسلامی) بنابر قانون حمایت از نیازمندان در قالب وام های کم بهره  به نیازمندان ارائه می دهد به ناچار استفاده می کنند.

در حالی که عده ای از علمای دینی گرفتن این نوع وام ها را تحریم کرده اند وحتی با استناد به احادیثی وام گیرندگان را مرتکب گناه کبیره دانسته و قائل به طلاق شدن زنانشان هستند.واین امر موجب دغدغه ونگرانی وام گیرندگان ولو ناچار ،شده است.و این پرسش در اذهان آنان ایجاد می شود که به جز بهره مندی از تسهیلات بانکی برای رفع مشکلات معیشتی راه چاره چیست؟

علمای دینی به این سؤال ایشان پاسخ دهند و راه حلی برای این منظور ارائه دهند که عملی وممکن باشد و نیازمندان به حمایت مالی را فقط به صبر و تحمل سختی های زندگی و گشایشی از جانب الله دعوت نکنند تا اگر گرفتن وام حرام باشد.با گرفتن آن دچار گناه کبیره نشوند.امروزه که ضعف ایمان مردم باعث شده اکثرافراد غنی وثروتمندان از انجام تکالیف دینی خود مبنی بر حمایت نیازمندان و دستگیری ایشان کوتاهی می کنند و نه وام قرض الحسنه بدون بهره به نیازمندان می دهند ونه حقی برای سائلین ومحرومان واقربین از مال ودارایی خویش قائلند ونه زکات اموال خود را می دهند ونه تمایلی به دادن صدقات وخیرات دارند،

در حالی که امروزه مشکلات معیشتی مردم دوچندان شده وازدواج واشتغال جوانان وامرار معاش ومسکن مردم  معضل بزرگی شده،راه وچاره چیست؟

وقتی صزاط مستقیم برای امور دنیوی بسته باشد ونوعدوستی وهمدردی وتوجه نسبت فقرا ومساکین از جانب مکلّفین چه دولت وچه ملت صورت نگیرد ایشان برای مرتفع شدن خواسته های به حق خود هرچند تحریم شده باشد به بیراهه می روند وهم دچار گناهی که علمای دینی قائل هستند می شوند وهم ممکن است از چاله به چاه افتاده مشکلات معیشتی شان مضاعف شود واین دستاورد ناشی از عدم انجام وظیفه ی دولت وصاحبان ثروت و دارایی ونیز عدم بردباری وتحمل مشقّات معیشتی ورو آوردن ایشان از روی ناچاری به این عمل نکوهیده ونهی شده است.

ایراد گرفتن وانتقاد کردن از نوع عملکرد ناشایست افراد یا آگاه کردن ایشان احکام شرعی وعواقب ناگوار آن کافی نیست بلکه باید راهکارهایی برای پرهیز از آن اعمال ارائه شود که قابل اجرا باشد ومنتهی به رفع معضل و در واقع در عین حال که کسی را از انجام منکرات نهی می کنیم باید برای انجام اعمال پسندیده وحلال شده امر و مساعدت کنیم ونباید فقط تذکر بدهیم و نظاره گر گرفتار مصیبت بودن دیگران باشیم و همچون کافران فکر نکنیم که در آیه ی۴۷سوره ی یاسین به مؤمنان چنین می گویند«وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ قَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنُطْعِمُ مَنْ لَوْ یَشَاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِی ضَلَالٍ مُبِینٍ»
و هنگامی که به آنان گویند: از آنچه خدا روزی شما کرده، انفاق کنید، کافران به مؤمنان گویند: آیا کسانی را اطعام کنیم که اگر خدا می خواست آنان را اطعام می کرد؟ [پس گرسنگی را خدا بر آنان خواسته است] ولی شما [ای کفرپیشگان!] جز در گمراهی آشکارنیستید.

والسلام

حاجی محمد باغبانی

www.ulkamiz.ir