تعصب و تعجب
پایگاه خبری اولکامیز – یحیی یاری در فصلنامه ترکمن نامه نوشت :
عجب حکایتیست…. من درعجبم که، ملتی نان افکارخویش رامیخوردوملتی دگرچوب افکارخویش را.
مقوله و تفکر اصلاح طلبی و اصلاح جویی درکشور عزیزمان ایران گرچه از زمان مشروطیت آغاز گردیده و پایه و اساس آن نیز برمبنای تغییر روند تحجر و استبداد بوده است، اما به نظر می آید در پیچ و خم تفهیم ساز و برگ دمکراسی خواهی و آزاد اندیشی و تفکیک بر روشن گری اندیشه ی دینی با حکومت دینی همچنان وا مانده است.
جدایی دین از سیاست و حکومت، سالیانی است که اکثر ادیان بدان دست یازیده اند و تجربه ی بشری نشان از آن داردکه مقوله ی دین و مذهب حوزه ی خصوصی و اختصاصی داشته و دارد.
برخی از اندیشمندان و مصلحان دینی بدان نتیجه رسیده‌اند که دین براساس قوانین جاریه همچنان هم سو و هماهنگ با تفکرات جدید بشری در حال تغییر و نو شدن باشد،
و در صورت عدم توجه بر این تغییرات دین از سوی مدعیان خویش همچنان آسیب پذیرتر خواهد بود.
مجتهد شبستری در تئوری تفسیر متون دینی و قلمرو شریعت وکلام جدید می نویسد:
در سه ،چهار قرن اخیر درمغرب زمین فلسفه ها و افکار نوینی به وجود آمده است. دگرگونی های بنیادین که در چهار سده ی اخیر در مغرب زمین روی داد و کم و بیش به دیگر جوامع سرایت کرد، عمدتا تحول فلسفی ،تحول فرهنگی،و سیاسی و تحول صنعتی و اقتصادی بوده است.
تحول فلسفی بیشتر در این جهت بود که برخی از فیلسوفان مانند جان لاک ،هیوم وکانت ذهن انسان و فرآیند شناخت انسانی را مورد سنجش قرار دادند و آن را نقد کردند.
از طریق این نقادی یک سلسله مسائل جدید وارد جهان اندیشه شد.اعتبار روش تفکر ارسطویی و مقالات و مفاهیم ارسطویی که قرن های متمادی روش تفکر شناخته شده بود و مبنای استدلال های فلسفی دینی نیز قرار گرفته بود، زیر سوال رفت و سپس فیلسوفان تجربه گرای دیگری، و نیز فیلسوفان آنالیست وارد میدان شدند و فلسفه ی ارسطویی رابه گونه ای دیگر مورد نقد قرار دادند.
در جریان تحول فرهنگی_سیاسی مغرب زمین نیز انسان ها در کلیه ی عناصر فرهنگی،عادت ها و رسم های گذشته ی خویش بازنگری کردند.البته این بازنگری بدان معنا نیست که گذشته ی خود را نفی کردند، بلکه منظور این است که از گذشته ی خویش فاصله تاریخی گرفتندو دقیقا،آن را نقد کردند و با دید نقادانه به آن نگریستند و به اصطلاح از بیرون،آن آداب وافکار را نگاه کردند.این فاصله گیری تاریخی که مهمترین رویدادفرهنگی سده های اخیر به شمار می آمد،گرچه یک تحول فرهنگی بود ولی با تحولی سیاسی همراه بود که هدف آن براندازی رژیم های استبدادی بود.
یکی دیگر از تحولات عمده ی مغرب زمین در سده های اخیر،تحول صنعتی و اقتصادی و علمی است.پیدایش بورژوازی و سرمایه داری و انقلاب صنعتی و رشد سریع علم و تکنیک،موجب پیدایش نهادها و سازمان های پیچیده ی زیادی در جوامع مغرب زمین شد که پیامدهای فرهنگی زیادی به دنبال داشت.
مجموعه ی این تحولات،چارچوب های فکری رابه طور سنتی در جوامع غربی وجود داشت،درهم ریخت وافق دیگری از تفکر گشود.این دگرگونی ها اختصاص به غرب نداشت و آن جا هم محصور نماند.این تحول ها، به صورت یک موج نیرومند از کشورهای غربی بیرون آمد و به سوی تقریبا همه کشورهای عالم سرایت کرد.آثاراین دگرگونی ها در جوامع بسیاری پدیدار شدوپایه های تفکروفرهنگ سنتی را لرزاند.
پس از ظاهر شدن این تحولات عمده در دنیا،نخست در میان مسیحیان و سپس در بین متفکران مسلمان دو گرایش پدید آمد.
عده ای بر این عقیده شدند که اگر نتوان تفکر سیاسی گذشته را حفظ کرد،دست کم باید تفکر فلسفی و فرهنگی گذشته را حفظ کرد.این گروه تفکرات فلسفی و فرهنگی را به عنوان بدعت و انحراف از مسیر درست تفکرو زندگی رد کردند.صاحبان این تفکر مجموعه ی این تحولات را یک فاجعه می دانستند
که انسان را از صراط مستقیم منحرف کرده است.
آن ها مدرنیسم(تجدد)را بلا انگاشتند.
اما برخی از متفکران این تحولات و دگرگونی ها را انحراف ندانستند و معتقد شدند این دگرگونی ها واقعیتی است که در روش تفکر انسان روی داده و باید آن را جدی گرفت.
پس بنابر استناد به این تحولات،شکل پذیری جوامع جهان اولی،دومی و سومی …نسبت به میزان دریافتی و تحصیل و برخورداری از علوم جدید بشری نام کشورهایی چون فنلاند ،سوئد،سوئیس وکانادا …را در صدر قرار داد. و این جوامع گلیم خویش را از دنیای پر آشوب سختی ها و ناملایمات خودساخته ی بشری بیرون کشیده و تا حدودی درساحل آرامش قرارداد.
با کمال تأسف و اندوه ،کشورهای جهان سومی همچنان در منجلاب باتلاقی تعصبات نژادی ،قومیتی و مذهبی با درگیری ونزاع های عبث و بیهوده درحال پرداخت هزینه های گزاف است.
و به قول شاعر خود کرده را تدبیر نیست.
با استناد به: تئوری تفسیر متون دینی(مجتهد شبستری) / منبع .هرمنوتیک وسنت محمدمجتهد شبستری
www.ulkamiz.ir
