تأملی بر سخنان خطیب قره بلاغ

پایگاه خبری اولکامیز – متن بیانات خطیب محترم استاد آخوند امجد نظری – حفظه الله – در نماز عید سعید فطر  را در وبسایت اولکامیز خواندم . متن حاوی چندین نکته قابل تأمّل و تدبّر است، که اینجانب لازم دیدم در یک مورد باب گفتگو را باز کنم .

در بخشی از متن بیانات استاد نظری آمده است:
[ حضرت مولانا می گوید:
پای استدلالیون چوبین بود / پای چوبین سخت بی تمکین بود
آنها که بر پایه استدلال رفتار می کنند پایه شان سست و چوبین است. ]

به اعتقاد ما ، عارف نامدار مولانا ، در آن بیت شعر ، عموم استدلالیان و عقل گرایان را نفی نمی کند بلکه بعضی فلاسفه و شخصیتهایی که راه استدلال شان غلط و متضادّ نقلیْات شرع می باشد را نفی می کند . چرا که مولانا در بیت ۷ دفتر اول مثنوی می سُراید :

سرّ من از ناله ی من دور نیست
لیک چشم و گوش را آن نور نیست

سرّ درونی من از کلام من دور نیست ، ولی چشم و گوش مردم عامّی آن نور تعقّل والا را ندارد که از کلام اولیا به احوالشان پی برد.

شخصی از حضرت خواجه ی بزرگ نقشبند ، پرسید که ، مقصود از سلوک (طریقت) چیست، فرمودند ؛
تا معرفت اجمالی ، تفصیلی شود
و استدلالی ( عقلی) ، کشفی ( دیدنی) گردد. ( منبع : مکتوبات امام ربّانی)

وقتی به عمق سخن شیخ بهاء الدین نقشبند – که سلام خدا بر او دایم باد – بیندیشیم باید اعتراف کنیم که نــتوان گفت؛ * عرفان به تمامی ذوقی است و بس و نتوان گفت در مقامات باطنی نمی توان به گفتگو پرداخت * بلکه منتهای کشفیّات عرفا ، ایمان شهودی یا دیدن خدا با روح در همین دنیا ، می باید با دلایل کتب کلامی و فلسفی (حکمت اسلامی) مطابق باشد.

اگر اشتباه نکرده باشم ، اغلب عالمان و روحانیون ما ترکمن ها – به اشتباه – قایل به این هستند که ” روح انسان ” قابل شناخت نیست و شریعت از بیان اوصاف آن ساکت است! و حقیقت این است که امام فخرالدین رازی از علمای متخصّص در فنّ کلام و عقاید اهل سنّت و جماعت در تفسیر کبیر ذیل آیه ی ” یسألونک عن الروح ” نوشته است:

کوچکترین فلاسفه و علمای علم کلام * به شناخت روح انسان رسیده اند ، اگر پیامبر اسلام ‌‌ﷺ بگوید روح را نشناخت، تحقیر و تنفیر ایشان ‌‌ﷺ لازم خواهد شد … * [ إن مسأله الروح یعرفها أصاغر الفلاسفه وأراذل المتکلمین فلو قال الرسول صلى الله علیه وسلم إنی لا أعرفها لأورث ذلک ما یوجب التحقیر والتنفیر ‌‌… / تفسیر کبیر امام فخرالدین رازی ذیل آیه ی یسألونک عن الروح … ]

م . بهلکه ( ابوالیاس ) ،
فارغ التحصیل از حوزه ی علمیه مدرّسی گنبدقابوس

*تیتر از اولکامیز است

www.ulkamiz.ir