شعر و زندگی محمدولی کمینه در انجمن جیحون بررسی شد + تصاویر
پایگاه خبری اولکامیز – شصت و پنجمین نشست انجمن ادبی جیحون عضر جمعه هشتم تیرماه ساعت در کتابخانه حاج ولی محمد خوجه جنب مسجد جامع عبدیجان آخوند خوجه محله قدیمی چای بویین گنبد برگزار شد. این نشست حاوی دو بحش بود:
بخش اول به سخنرانی استاد نازمحمد یگن محمدی در باره شاعر ترکمن محمدولی کمینه ( تاریخچه زندگی- آثار ) اختصاص داشت.
و در بخش دوم شاعران به شعرخوانی پرداختند و نویسندگان و اصحاب قلم دیدگاه های ادبی خود را بیان کردند.
نازمحمد یگن محمدی کارشناس بازرگانی بین الملل . مترجم زبان های انگلیسی – روسی سخنران اصلی نشست جیحون چکیده ای از سخنان خود را به صورت مکتوب ارسال نموده است که در پی می آید:
سال تولد و وفات محمدولی کمینه : ۱۷۷۰ – ۱۸۴۰ میلادی .
این شاعر ترکمن در خانواده ای شدیداً تنگدست و فقیر پا به عرصه گیتی نهاد. ازدواج با قربان بخت که ۲۹ سال زندگی کرد . دو پسر با نام های خدایار و الله یار . بعد از فوت همسر اول با خینای ماما ازدواج کرد که همسرش درگذشت . بار سوم با جوما گل ازدواج کرد که تا آخر عمرش با او زندگی کرد .
شاعر تهیدستان و پا برهنگان محمد ولی کمینه یکی از نمایندگان شاخص تاریخ ادبیات ترکمن در اواخر قرن هجده و نیمه نخست قرن نوزده دارای دیوانی به نظم و نثر . عصاره سخنانش صدای رسای مردم در برابر سختی معیشت و فقر و فلاکت، انتقادات تند و تیز و کوبنده در مقابل رشوه خواری قضات و کسانی که از کسوت مقدس روحانیت سوء استفاده می نمایند . انتقاد به نابرابری اجتماعی و حاکمان مستبد آن دوره . صراحت بیان ، احترام به بانوان .
عالی ترین سطح بیان ، مضامین عاشقانه ، لیریک ، غنایی . اوزان اشعار چهارده هجایی ۷+۷ ترکمن . شاعری شوخ طبع ، بذله گو .
بکارگیری آرایه های ادبی ، صناعات ادبی ، صنایع بدیع . دارای تشبیهات قوی ، تصویرگر چیره دست . شعر. « زولفنگ » اوج شعر عاشقی ، غنایی ، لیریک ، ریتمیک ، موسیقیایی آهنگین . صنعت مبالغه .
واکاوی اشعار محمدولی کمینه : شعرهای « غریب » و « غریبلق » در زمره شاهکارهای ادبیات دوره کلاسیک ، تاریخ ادبیات ترکمن می باشد .
در تاریخ ادبیات ترکمن قرن هجده میلادی، نام آوران برجسته و مشهوری به ثبت رسیده اند، تحت عنوان « یدی گن » هفت ستاره درخشان آسمان ادب و هنر که بصورت چکیده و مختصر ، بطور خلاصه به حضور خوانندگان و مشتاقان وادی ادب و هنر ، ایفاد می گردد:
۱- مختوم‌قلی فراغی خلیفه ادبیات مشرق زمین ، سلطان شاعران آسیای مرکزی ، ترکستان ، شاعری عارف ، عدالت طلبی و ظلم ستیز ، متولد ۱۷۳۳ م .
نمونه شعر :
مختوم‌قلی کونگله قایغی گتیرمه
بوبیر ایش واقتی در اوزونگ یتیرمه
سوزوم دینگلان یوق دییب اومسوم اوتورمه
جهان گینگ در چندان بیلن ده باردور
۲ – قربان عالی معروفی متولد ۱۷۳۵ م .
نمونه شعر « بو دنیا » :
غافل آدم مغرور اولما پانیغا
توتدوم توتدوم دیسنگ قاچار بو دنیا
رحمی یوق در ، ظلمی چوخدر آدما
گیجه گوندیز قانینگ ایچر بو دنیا
۳- سید نظر سیدی متولد ۱۷۶۸ م. سراینده اشعار اجتماعی و عاشقانه . در نهایت فرمانده و سرکرده میارزان .
نمونه شعر : « ساواشا باریلینگ »
دوشمان گلدی لباب بویون اود ایلاب
تورینگ بگلر اول دویشه باریلینگ
۴ – محمد ولی کمینه متولد ۱۷۷۰ م .
نمونه شعر :
دیسم قاضی لار کارینی ، آیدیب بولماز یارینی
یالان سوزلرینگ بارینی ، ساتارستگیز پولا ، قاضیم
۵ – قربان دردی ذلیلی ۱۷۷۹ م . خواهر زاده مختوم‌قلی
نمونه شعر :
بوغریبلق اوستومیزدن گیتمه دی
کونگل مقصد مرادینا یتمه دی.
قابفی غم سیز منینگ واغتیم اوتمه دی
گزمه دیم هیچ کونگل خوشونگ ایچینده
۶- ملا نفس متولد ۱۸۱۰ م . سلطان سرزمین عشق . خالق اشعار غنایی، لیریک . از رزمندگان شرکت کننده در مقابله با یورش های خان های خیوه ، پادشاهان قاجار ، و حملات بیرحمانه روس ها .
نمونه ای از شعر مقاومت و پیکار :
کونگلوم سانگا نصیحت، گز سنگ سربسر گزگین
تانی دوست دوشمانی ، اویینگه با خبر گزگین
قانیم بیلن قارجاشسانگ – دایم مشتی پر گزگین
گزسنگ دنیا یوزونده – دایم تازه نر گزگین
قرق ییل مایا، گزینچانگ – بوتین بیر ییل نر گزگین
۷- آناقلیچ در ماتآجی متولد ۱۸۲۴ م . نمونه شعر :
آیاق ایله باش بولوندا
عاقیل لی لار یاش بولوندا
ایکی آزان دوش بولوندا
بوز اوستونده چانگ گتیرر
شایسته است در بررسی و مطالعه شاعر شهیر ترکمن نکاتی را یادآور شوم . نگارش صدرالاشاره چکیده موضوع سخنرانی بوده است . ضمنا ، وفق تحقیق اینجانب ، متآسفانه ، نسخه خطی ، دست‌نوشته به قلم خود شاعر فعلا ، یافت نشده است .
در تهیه این مقاله از شخصیت ها ، صاحب نظران ، استادان و نیز منابع ارزشمند زیر بهره برده ام . : محمد ابراهیم توکل – رحیم کاکایی – محمود عطاگزلی – یاشار نیازی – حاجی مراد دردی قاضی – فرهاد قاضی – حکیم بهرامی – آنادردی کریمی – زجب مختوم – امانلی نساری – دکتر بای محمد چندری – بایرام قلیچ فرزام – دایره المعارف ترکمن بایراق – نخستین همایش ملی تحقیقات ادبی با رویکرد مطالعات تطبیقی ۱۳۹۷ شمسی ، بررسی تآثیر ادبیات فارسی بر اشعار مخمد ولی کمینه شاعر ترکمن . دانشکده ادبیات و زبان های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی – دکتر سیاوش مرشدی چکیده مقاله دانشگاه آزاد گرگان اراءه شده به دانشجویان دانشگاه آزاد گمیشان ، کوموش دفه – نشست جمعیت فرهنگی هنری مختوم‌قلی فراغی شهر کلاله تحت عنوان « کنکاشی در زندگی و آفرینش ادبی شاعر کلاسیک ترکمن محمد ولی کمینه توسط اساتید: قمرالدین سیدی و عطا نظر برزین . – درآمدی تطبیقی برانتقادهای سیاسی – اجتماعی محمد ولی کمینه شاعر ترکمن ، و ملک الشعرای بهار، توسط. اجه کعبه پنق و رزاق قدمنان – دکتر محمدرضا بیگدلی ضیغمی .
www.ulkamiz.ir
